Om te leren hoe je HSP als gave kunt zien, zul je eerst wat meer moeten begrijpen over hoe je eigenlijk HSP wordt en welke verschillen er eigenlijk zijn. Zo kun je bijvoorbeeld met je sensors hooggevoelig zijn. Maar kan je ook hooggevoelig zijn door prikkels. Deze twee lijken op het eerste zicht helemaal niet op elkaar, maar toch heeft het meer te maken met HSP zijn dan dat je denkt.
HSP: aangeboren of aangeleerd?
De gevoeligheid van je zintuigen is deels aangeboren (nature). Daarmee kan je het een talent noemen. Maar voor veel mensen geldt dat niet. Voor veel mensen is HSP en daarmee de gevoeligheid van je zintuigen, aangeleerd (nurture). Kijk daarbij naar je dochter die gitaar leert spelen. In het begin heeft ze geen idee waar ze de vingers moet plaatsen op de hals. Na veel oefenen en trainen, voélt ze waar ze de vingers neer moet zetten om de juiste toon te pakken.
En ook ik heb dat gehad. Toen ik fysiotherapie studeerde, kregen we een opdracht. We moesten op een bovenbeen voelend álle spieren aftekenen. In het begin voel je niks (of eigenlijk alles), maar je hebt geen idee welke spier het is. Nu, na de studie én de jarenlange praktijkervaring, voel ik niet alleen welke spier het is, ik voel ook hoe de spier ervoor staat. Of ‘ie gespannen is, stress heeft, het doorloopt naar andere delen van het lijf. Net zoals het kind dat gitaar leert spelen, heb ook ik dat gehad door continue training. Wat dat te maken heeft met HSP zijn? Alles.
Focussen als HSP’er
Emoties, gebeurtenissen, geluid. Het is allemaal continu om ons heen. Maar dat betekent niet dat je er ook last van hoeft te hebben. Je kunt het namelijk filteren. Je focussen op één ding. Een gesprek met mij bijvoorbeeld. Door te focussen op mij, kan je het gesprek met mij aangaan, kan je erop reageren en het volgen. Of tieners die net hun eerste mobieltje krijgen en daarmee de rest van de wereld niet meer zien. Even los van het feit dat het niet zo gezond is de hele dag achter een schermpje te hangen, is het wel hoera voor hun focus. Ze horen letterlijk níks meer en hebben daarmee dus een enorme focus. Dat kan vervelend zijn voor jou als ouder, het is wel een kracht als je je zo kunt focussen.
Maar bij HSP’ers gebeurt er iets anders in het lijf. Het is namelijk precies die prikkelverwerking die zorgt voor minder focus. Zij hebben namelijk niet alleen de standaard emoties, gebeurtenissen en geluiden die ze moeten verwerken. Nee, ze hebben ook álle prikkels van iedereen om hen heen. Dat moet wel. Dat hebben ze zich aangeleerd. En daarmee focussen HSP’ers zich eigenlijk op alles dat om hen heen gebeurd. Waarom? Simpel: omdat HSP’ers hebben aangeleerd dat te doen in hun jeugd. Hoe dat werkt?
Simpel: als wij met zijn tweeën in een druk café koffie gaan drinken, is er veel geluid, veel mensen die heen-en-weer lopen, veel andere gesprekken, de serveerster die tussendoor even komt vragen of alles naar wens is. Het is veel afleiding, maar we kunnen ons gesprek gewoon voortzetten. Maar stel je eens voor dat we een kop koffie gaan drinken op de savanne in Kenia. Voordat we buiten in het zonnetje gaan zitten, zeg ik dat er een hongerige leeuw rondloopt. Waar die leeuw is, weet niemand. Dat hij honger heeft, vermoed iedereen. Iemand die HSP is zal continu alle signalen binnen laten komen. Want wat als die leeuw in ene voor je neus staat?
Kortom: je moet hooggevoelig zijn, om die leeuw aan te komen horen. Er dreigt gevaar.
Hooggevoeligheid aanleren
Er dreigt gevaar. Bij die leeuw op de savanne. Maar wat er op die savanne kan gebeuren, leert iemand die HSP is in zijn jeugd. Denk aan je moeder die zelf veel angsten en onzekerheden heeft en dit onbewust op jou projecteert. Dat hoeven helemaal geen heel erge dingen te zijn. Nee, als je moeder bang is dat je valt en roept dat je moet uitkijken dat je niet valt, iedere keer als je op de schutting klimt, kan het al hooggevoeligheid triggeren. Of als je veilig oversteekt maar toch wil dat je dochter je hand vastpakt bij het oversteken. Gewoon voor het geval dat er een auto door rood rijdt. Of dat je moeder drukke plekken met jou vermijdt, puur vanwege het feit dat ze bang is je kwijt te raken in de menigte.
Maar ook als je vader moeite had om zijn emoties onder controle te houden. En dan niet te onderdrukken. Nee. Wat als je vader moeite had om zijn emoties te laten zien. Iedere keer worden de emoties onderdrukt, net zo lang totdat hij het niet meer volhoudt. Dan barst in ene de bom, is de spanning er bij je vader vanaf. Maar dat betekent ook dat je hebt gezien dat je vader uit het niets kan ontploffen in blinde woede.
Dit betekent niet dat je ouders niet van je hielden. Nee. Ook als ze wel heel liefdevol waren naar je, kan het toch een gevoel van schijnveiligheid of onveiligheid triggeren. En precies dat gevoel zorgt ervoor dat je signalen leert waar te nemen, die niemand nog waarneemt. Ook je ouders niet. Want die hebben inmiddels zo lang gedaan alsof, dat ze niet meer echt diep voelen wat ze eigenlijk voelen.
Heb je juist een onveilige jeugd gehad die bolstond van mishandeling? Dan is je hooggevoeligheid alleen maar nóg meer versterkt. Je zult immers moeten weten, voelen, wanneer je moet bukken. Buk je niet op tijd, dan heb je een klap te pakken. Mentaal of fysiek.
In alledrie de voorbeelden signaleer je zó veel signalen, dat jíj inmiddels weet wanneer het gaat komen. Je wil die dingen namelijk liever niet nog een keer meemaken. Het voelt onprettig, onveilig. Je leert daardoor te focussen op alles wat er niet tegen je wordt gezegd. Op álle signalen die rondzwerven in je huis en je omgeving. Je leert niet alleen hooggevoelig te worden. Je traint jezelf hooggevoelig te zijn. Je moet wel. Maar je leert ook iets anders: je leert ook dat je eigen gevoel niet klopt en hoe je moet ‘pleasen’.
Want iedere keer als jij iets voelt en ernaar vraagt, het signaal weg wil nemen of wil verduidelijken (‘Papa, waarom ben je boos?’, ‘Mama, waarom ben je bang?’ krijg je te horen dat je gevoel niet klopt. ‘Ik ben helemaal niet boos, hoe kom je daar nou weer bij’. ‘Ik ben helemaal niet bang, hoe kom je daar nou bij’. Iedere keer als je dat te horen krijgt, hoor je dat je gevoel niet klopt. Terwijl je wel voelt wat je voelt.
In 4 stappen hooggevoelig
In de eerste stap leer je hoe je het zesde zintuig kunt gebruiken. Je kunt opmerkzamer worden door alle kleine spiertrekkingen te zien in iemands gezicht, de manier waarop iemand kijkt, kleine manieren van bewegen, toonintonaties die iemand gebruikt tijdens het spreken. Het zegt allemaal veel over iemands daadwerkelijke emotie en kan jou een zesde zintuiggevoel geven. Maar je kunt ook de pure energie voelen, bij wijze van dwars door muren heen, voelen of iemand heel blij is, heel verdrietig, depressief, kwaad. Met energie of opmerkzaamheid. Het maakt voor HSP zijn niks uit. Met beide ontwikkel je het zesde zintuig.
Het tweede dat je leert is pleasen. Want als jij aanvoelt wat iemand niet wilt, doe je dat toch gewoon niet? Ook niet als jij het eigenlijk wel wilt doen.
Maar je leert ook dat wat jij voelt, niet klopt. Omdat je continu op zoek bent naar signalen van anderen. Signalen die je vervolgens voelt en bespreekbaar maakt, maar iedere keer als je het bespreekbaar maakt, wordt het ontkracht. Er wordt gezegd dat het niet klopt: iemand is niet verdrietig, boos, blij. Nee, hoe kom je er bij. En hoe vaker dat gebeurt, hoe meer jij gelooft dat je gevoel niet klopt. Daarmee leer je jezelf niet alleen te leren pleasen. Nee, je raakt ook het gevoel met jezelf kwijt. Je weet niet meer wat jíj nou eigenlijk voelt.
Dat doen mensen trouwens niet expres: nee, ze hebben het zelf vaak helemaal niet meer door. Die mensen zijn vaak zelf lang geleden de verbinding met hunzelf kwijtgeraakt. Dat jij wel voelt wat zij niet (meer) voelen en aangeven dat jij degene bent die ‘gek’ is, betekent dus dat je gaat twijfelen aan je eigen gevoel.
En daarmee kom je op de vierde stap. Je leert namelijk dat het pijn doet als je alles voelt. Alles wat zij vaak niet eens meer voelen, op een diep niveau, voel jij wel. En dat kan flink zeer doen. Zo’n zeer dat je je eigen hart dichtdoet. Op dat moment hoef jij niks meer te voelen. Dan ben je pijnvrij. Denk je. In werkelijkheid ga je er veel meer last van hebben. Het is een kortetermijnoplossing, geen lange.
Balans is alles
Hoe je bent opgevoed, of je een veilige omgeving had, te maken had met mishandeling of juist overbezorgde ouders. De bron van hooggevoeligheid ligt in hoe veilig jíj je hebt gevoeld in je jeugd. Ben je daarbij van nature gevoelig, dan heb je een mooie match te pakken en wordt je hooggevoeligheid waarschijnlijk nog meer gevoed. Ook ik heb die reis achter de rug. Maar ook ik heb mijn hooggevoeligheid leren accepteren. Ik heb geleerd het te zien als een gave. Hoe? Door weer te gaan voelen, door je veilig en zeker te voelen, door mij te omringen met de juiste mensen, mensen die juist níet willen dat je pleast, andere gevoelige mensen, weer in verbinding te zijn met mezelf.
Wil jij ook je HSP zien als gave en niet meer als last? Weer alles te kunnen voelen, zonder dat alles zeer doet? Weer verbinding te hebben met jezelf, je veilig en zeker te voelen? Dat kan. In dit speciale ebook ‘HSP, van klacht naar kracht’, heb ik al mijn tips en ervaring gebundeld. Puur om jou te helpen als HSP’er vrij te leven.
Liever video? Onderstaand de vrijdagmiddaginspiratie video die ik eerder hierover maakte.
Dit blog is uitgewerkt door Sanne Oele en gebaseerd op de podcast hierboven.
