Pleasen en HSP. Het gaat vaak hand-in-hand. Vanuit onze online community krijgen we vaak vooral de vraag hoe we van dat pleasegedrag afkomen. In dit artikel geef ik precies daar wat tips voor. Ben jij dus HSP en merk je dat je veel te veel dingen doet waar vooral iemand anders blij van wordt en wil je stoppen met pleasen? Lees dan verder.
We hebben allemaal verlatingsangst
Als je mij langer volgt, heb je inmiddels wat video’s voorbij zien komen die uitleggen hoe je eigenlijk HSP bent geworden én ben je er ook achter dat dit zich in je jeugd zich al heeft ontwikkeld. Maar HSP zijn, is niet het enige dat je in je jeugd leert te zijn. Door je gevoeligheid voel je precies aan hoe de mensen om je heen zich voelen. Ook als ze zich niet fijn voelen.
Nu zou het makkelijk zijn als je dat negatieve gevoel lekker bij hen kunt laten liggen. Alleen doordat we van nature allemaal geboren zijn met een vorm van verlatingsangst, ga je je automatisch aanpassen. Je gaat proberen de ander goed te laten voelen.
Die verlatingsangst kun je niets aan doen. Deze komt voort uit onze eerst tijd als zoogdieren die in een groep leven en heeft ons als soort in de evolutie altijd beschermd. Toen wij namelijk nog met z’n allen op de savanne rondliepen, kon je daar ook beter niet alleen rondlopen. Iets met hongerige leeuwen die jou in je eentje als makkelijke prooi zien.
Ook als je er juist helemaal niet bij wil horen doe je er onbewust toch alles aan om er vooral niet bij te horen. Kijk maar naar die ene puber die absoluut niet trendy wil zijn. Die gaat juist het tegenovergestelde laten zien. In zowel kleding als gedrag als vrienden. Die bevindt zich in een van de vele subculturen die er zijn.
Omgaan met stress waar je niets aan kunt veranderen
Goed. In je jeugd heb je dus momenten dat de mensen om je heen zich niet goed voelen. En als kind heb je nog niet door dat het aan heb kunt liggen. Je hebt ook niet de mogelijkheid om ze er even op aan te spreken.
Dus je doet het enige wat je kunt. En dat uit zich in een van de volgende patronen:
- Het dichtzetten van je hart. Wat dus eigenlijk betekent dat je jezelf niet meer toelaat iets te voelen en je gevoelens te laten stromen. Dat betekent dat je geen negatieve, maar ook geen fijne gevoelens meer hebt. Op korte termijn lijkt dit een prima oplossing, maar dat is het zeker niet. Je krijgt er op de lange termijn allerlei lichamelijke en geestelijke klachten van. Om dit op te lossen moet je je hart weer openzetten en de gevoelens weer durven laten stromen. Pas daarna kan je leren omgaan met HSP zijn en de gevoelens van een ander.
- Pleasen. Een andere manier is zorgen dat alle negativiteit weggaat. Alles dat je niet meer wilt voelen, ga je proberen op te lossen. Dat uit zich in pleasen. Gedrag vertonen dat een ander vooral wilt zien en problemen oplossen waar een ander vooral last van heeft. Zodat jij de gevoelens van die ander niet hoeft te voelen.
- Andere opties zijn bijvoorbeeld slachtoffergedrag, om op die manier te proberen de ander in beweging te krijgen, of bijvoorbeeld perfectionisme. Maar die laatste doe je dan eigenlijk vanuit een gevoel om die ander te pleasen en niet voor jezelf.
Waarom pleasen vaak als de enige weg voelt
Eerlijk is eerlijk: pleasen is gewoon een goed gekozen strategie. Het is vaak de makkelijke weg. Maar wel een die een moeilijk leven met zich meebrengt. Vaak wordt deze strategie al in je jeugd bepaald. Onbewust probeer je wat uit als kind en dat voor je gevoel goed uitpakt. Daarmee is de eerste stap naar pleasen gezet en de makkelijke weg ingeslagen en het moeilijke leven is begonnen.
Als kind heb je namelijk al de behoefte om erbij te horen en liefde te voelen. Dat is ook logisch: diezelfde liefde zorgt er namelijk voor dat jij helemaal kunt opbloeien in de vertrouwde omgeving die kinderen zo hard nodig hebben. En de liefde van ouders is natuurlijk onvoorwaardelijk.
Het probleem is alleen dat ze deze liefde niet onvoorwaardelijk uiten.
Liefde is voorwaardelijk
Kijk maar eens naar een kind dat een mooie tekening heeft gemaakt en die vol trots laat zien aan zijn ouders. Vaak volgt er een trotse en liefdevolle reactie en krijgt het kind veel ouderlijke liefde. Maar is die reactie ook zo als datzelfde kind een prachtige tekening heeft gemaakt op de pas geschilderde muur? Wordt er dan net zo liefdevol gereageerd? Waarschijnlijk niet. Daarmee leren kinderen dus dat bepaald gedrag gekoppeld is aan het tonen van liefde.
Kinderen leren daarbij ook dat sommige gevoelens niet mogen worden gevoeld. Kijk maar eens wat er gebeurd als een ouder stress heeft en daar niet eerlijk over is. Als HSP-kind voel je die stress. Maar zodra ernaar wordt gevraagd, krijg je te horen dat er niks is. Allemaal omdat je ouders niet eerlijk zijn over de eigen gevoelens. Ondertussen merk jij wel dat er iets aan de hand is en wil je de situatie beter maken. Dat hoeft maar één keer te lukken om het pleasegedrag zich te laten herhalen. Een kind zal zich daarna zó gaan opstellen, dat de eigen gevoelens niet meer voelt.
Op latere leeftijd zorgt dat in je jeugd aangeleerde gedrag ervoor dat je je continu blijft aanpassen. Je gaat dan nooit doen wat je echt zelf wilt, je weet ook niet hoe. Je hebt nooit geleerd om je eigen ruimte in te nemen, waardoor je je eigen ruimte ook nooit zál innemen. Door altijd iedereen te pleasen, ben je vergeten hoe je jezelf eigenlijk voelt. Wat je zelf eigenlijk wilt. Wat je eigen dromen zijn. Hoe je je eigen ruimte pakt en inneemt.
Stoppen met pleasen voelt zwaar
Stoppen met pleasen voelt direct als de moeilijke weg. En dat is ook zo. Zeker in het begin. Maar door niet meer te pleasen, kom je uiteindelijk wel bij jezelf. Bij dat wat jij belangrijk vindt. Je eigen normen en waarden. Je gaat mensen om je heen verzamelen die je accepteren zoals je bent en neemt afscheid van mensen die alleen in je leven waren omdat je bepaalde dingen wel of niet deed. Je kiest ervoor alleen maar mensen om je heen te hebben die van je houden om wie jij bent.
De weg daarnaartoe kan zeker moeilijk zijn. Niet iedereen gaat jouw ruimte namelijk accepteren. Of gaat je accepteren om wie jij bent. Zij zullen automatisch vertrekken uit jouw leven. Soms zijn dat mensen die heel dichtbij staan. Goede vrienden en zelfs familieleden. Dat doet zeer en daar moet je op zijn voorbereid. Als tegenreactie kan de evolutie je weer parten spelen en verlatingsangst weer op komen zetten. Mijn ultieme tip: blijf bij je eigen gevoel en laat die mensen afvloeien uit je leven.
Heb je moeilijke momenten? Denk dan aan al die momenten dat hun negativiteit bij jou op je nek kwam. Of aan al die manipulatie en dreigementen om bepaald gedrag te vertonen. Of juist niet te vertonen. De continue aanpassing die je moet doen om ervoor te zorgen dat zij gelukkig zijn. Als zo iemand weggaat uit jouw leven. Is dat dan echt erg?
Voel wat er is
Wees dus niet bang om te stoppen met pleasen. Voel alles wat je op dat moment gaat voelen en laat het door je lijf heen stromen. Voel de ruimte, de blijdschap, de woede, de frustratie, de pijn en het verdriet. Van jezelf én van anderen. Voel boosheid en woede. Laat die emoties en gevoelens als eerste laag toe om je eigen ruimte in te kunnen nemen. Voel vervolgens alle emoties die onder je boosheid en woede liggen. Ga daar doorheen.
Laat het er ook nu zijn, voel het door je lijf stromen en laat het wegstromen naar de aarde. Zoals een bliksemafleider dat met bliksem doet. Bedenk dat alle emoties en gevoelens van een ander, alleen kunnen blijven hangen en rotten als jíj dat toestaat. Besef je dat de gevoelens en emoties van een ander zijn niet van jou zijn. Zeg desnoods tegen jezelf, meerdere keren op een dag ‘Dit wat ik voel, is niet van mij. Het is niet mijn verantwoordelijkheid jouw emoties en gevoelens op te lossen’.
Blijf dit herhalen, blijf het zeggen tegen jezelf. Je zal zien dat je steeds minder last krijgt van andermans emoties en gevoelens.
Laat het los, laat het gaan
Precies dit is ook onderdeel van het Asertrajectt voor HSP-ers. Hierin leer je je emoties er te laten zijn. Je leert te herkennen wat van jou is en wat van de ander is en alleen verantwoordelijkheid te nemen voor jezelf.
Dus gun ook anderen hun eigen shit. Gun ze hun emotie. Gun ze hun stress. Gun ze hun negativiteit. Het is niet jouw taak om dat op te lossen voor ze. Spiegel het gedrag als het een goede vriend of familielid is van je. Prima om ze bewust te maken van bepaald gedrag. Maar het is aan hunzelf om er iets mee te doen. Doen ze er niks mee, ontkennen ze het, ligt het allemaal aan jou? Laat ze. Laat hun emoties los, laat hun emoties gaan.
Zie het maar als een lelijk schilderij waar je langsloopt. Dat ene lelijke schilderij beïnvloedt ook je leven niet. Nee, je loopt gewoon door naar het volgende schilderij. Eentje die wel mooi is en fijn om naar te kijken.
Jij mag er zijn
Lijkt het nu wat ver weg? Onthoud dan dat het hele traject begin bij het zetten van de eerste stap en begin met te voelen wat je allemaal voelt. Wees niet bang voor die gevoelens en emoties. Ga maar staan naast iemand bomvol met emoties. Voel maar wat zij voelen. Voel de boosheid die dat met zich meebrengt. Neem vervolgens je eigen ruimte. Claim die ruimte en roep ‘Hier ben ik, dit is míjn stukje wereld.’. Voel door. Voel wat zij voelen. Wat jij zelf voelt. Blijf voelen, stop daar niet mee. Laat het gevoel er zijn. Functioneer meer als een bliksemafleider. Laat de bliksem maar inslaan en doorstromen naar de aarde. Accepteer dat wat is en wat jij niet kunt veranderen. Leer te vertrouwen op je eigen emoties en gevoelens. Positief en negatief. Het is niet erg, het is niet slecht, het kost je geen energie. Het zijn gevoelens van een ander. Het is niet van jou. Het is niet door jou. Jij hoeft er niets mee.
Wil je hulp bij voelen wat je echt voelt en geen last meer te hebben van de emoties van een ander? In ons traject helpen we je hiermee. Plan gerust een kennismakingsgesprek in op een van de locaties om te kijken wat we voor je kunnen doen.
De oorspronkelijke video bekijken? Je vindt ‘m hier:
Dit blog is uitgewerkt door Sanne Oele en gebaseerd op de podcast hierboven.
Foto van Annie Spratt via Unsplash
